Παλαιό το ερώτημα ψάχνει νέες απαντήσεις, σε μια συγκυρία που η κρίση ξεπερνά τα όρια της χώρας μας και πνίγει την ήπειρο που γεννήθηκε ο καπιταλισμός. Τι γίνεται μετά την έκρηξη, τι γίνεται μετά την εξέγερση; Επιστροφή στην ομαλότητα, επιστροφή σε μια νέα κανονικότητα ή θεσμοθέτηση της εξέγερσης, των δομών της εξέγερσης και αν ναι τι σημαίνει αυτό και τι συνεπάγεται αυτό;
Ερώτημα που επιχειρούν να το προσεγγίσουν- μέσα από διαφορετικές οπτικές που άλλοτε συγκλίνουν και άλλοτε αποκλίνουν- ο M. Hardt και ο J. Holloway , δυο διανοούμενοι της ελευθεριακής αριστεράς , σε ένα διάλογο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα και στην Ελλάδα. Με τίτλο: Διάλογος για τις κοινωνικές εξεγέρσεις- θεσμοθέτηση και ανατροπή- εκδόσεις Σαββάλας-2012.
Ποιοι είναι;;;
Παρόλο που όπως είπαμε ανήκουν και οι δυο στο χώρο της ελευθεριακής αριστεράς, στο χώρο του ελευθεριακού κομμουνισμού, που αντιτάχθηκε στο κυρίαρχο ρεύμα του Σοβιετικού μαρξισμού και κομουνισμού, ανήκουν σε διαφορετικά ρεύματα σκέψης και φιλοσοφίας.
Ο Michael Hardt όπως και Toni Negri που έχουν γράψει μαζί τρία βιβλία: Την«Αυτοκρατορία», το «Πλήθος» και την «Κοινοπολιτεία», ξεκινάν από μια ελευθεριακή ανάγνωση του μεταδομισμού, για να οδηγηθούν σε μια εκ νέου ανάγνωση του πολιτικού Σπινόζα.
Κύριο χαρακτηριστικό της σκέψης τους ο αισιόδοξος και θετικός τρόπος που διαβάζουν τις εξελίξεις, ακόμη και τις πλέον τραγικές εξελίξεις, που για αυτούς δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η δράση του αυτονομημένου πλήθους. Το οποίο οδηγείται σε μια έξοδο, μέσα από τα συντρίμμια του καπιταλισμού, στην οικοδόμηση μιας πολιτείας του κοινού πλούτου.
Και όμως μέσα από την οπτική τους με δυσκολία κρύβεται το φάντασμα του δόλου της ιστορίας του Χέγκελ. Με δυσκολία κρύβεται μια όντως περίεργη προσέγγιση με την ντετερμινιστική αντίληψη του σοβιετικού μαρξισμού. Ίσως όχι μέσα από την διαλεκτική παραγωγικών δυνάμεων- σχέσεων, μα μέσα από την βιοπολιτική δράση και έκφραση του πλήθους που γεννάει τα πάντα και η αυτοκρατορία τα αντιστρέφει για να επιβιώσει.
Ο John Holloway από την δική του οπτική μένει πιστός στον Χέγκελ, στο Μαρξ και στην διαλεκτική του, κύρια στην διαλεκτική της αρνητικότητας, στον Μπλοχ, στο Λούκατς και στην κριτική θεωρία του Αντόρνο, Μαρκούζε και Μπένγιαμιν.
Μένει πιστός στην διαλεκτική αντίθεση παραγωγικών- σχέσεων που
γεννάει δυο αντίρροπες δυνάμεις. Την καταστροφική δύναμη ή τάση και την
δημιουργική δύναμη ή τάση που εκφράζεται μέσα από την διαρκή σύγκρουση
της αφηρημένης εμπορευματικής εργασίας και του δημιουργικού πράττειν…Μια σύγκρουση που δημιουργεί διαρκώς ρωγμές και διάκενα στο καπιταλιστικό σύστημα. Ρωγμές και διάκενα που θα πρέπει να τα εκμεταλλευτούν οι ανατρεπτικές επαναστατικές δυνάμεις για να αλλάξουν τον κόσμο, δίχως να καταλάβουν την εξουσία. Που για τον συγγραφέα αποτελεί ένα κομβικό σημείο για να μην αλλοτριωθεί η νέα επαναστατική κατάσταση. «Ας αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να καταλάβουμε την εξουσία» είναι ο τίτλος του πλέον σημαντικού βιβλίου του στοχαστή. Για τον συγγραφέα η εναλλακτική πρόταση στο καπιταλισμό έχει όνομα και λέγεται κοινοτικοποίηση, μια ρέουσα έκφραση του κοινωνικού πράττειν ,που θα αποεμπορευματοποιεί τις κοινωνικές σχέσεις. Παράδειγμα δε προς μίμηση για τον στοχαστή είναι οι ζαπατίστας και οι κοινότητες τους.
Συμφωνίες και διαφωνίες
Και οι δυο συγγραφείς συμφωνούν πως η εξέγερση δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα και οι δύο συμφωνούν πως πρέπει να υπάρχει ένα είδος θεσμοθέτησης ύστερα από αυτή. Από κει όμως αρχίζουν οι αποκλίσεις και οι διαφωνίες που για τον Michael Hardt φτάνει ακόμη στην θεσμοθέτηση μιας επαναστατικής διακυβέρνησης, δηλαδή στην κατάκτηση της εξουσίας. Κάτι που για τον John Holloway αποτελεί το κύκνειο άσμα της κάθε εξέγερσης και επανάστασης.
Γενικότερα ανάμεσα στο δίπολο θεσμοθέτηση-εξέγερση ο Michael Hardt δίνει έμφαση στο θετικό πρόγραμμα, δηλαδή στην οικοδόμηση των θεσμών, ενώ ο John Holloway επικεντρώνεται στην ροή των εξεγερσιακών συμβάντων και στην πραγματικότητα που αυτά δομούν.
Ο ένας μένει στην διαδικασία που οικοδομεί νέες πραγματικότητες που ξεκινώντας μέσα από το υπάρχον σύστημα περνάνε απέναντι, θεωρώντας λίγο, πολύ την κοινοπολιτεία ως την θετική υπέρβαση του καπιταλισμού. Ενώ αντίθετα ο δεύτερος βλέπει την διαρκή ροή της εξέγερσης ως το φρένο που θα σταματήσει τον τραίνο του καπιταλισμού που μας οδηγεί στην καταστροφή. Συνεχίζοντας την σκέψη και την αντίληψη του Μπένγιαμιν στις θέσεις του για την ιστορία. Εν τέλει είναι η διαλεκτική που επικαθορίζει και στην μια και στην άλλη την ροή της σκέψης των στοχαστών.
αντισυστημική διακυβέρνηση
Δεν νομίζω πως θα σφάλαμε αν προσεγγίζαμε την σχέση θεσμοθέτησης και εξέγερσης ως διαλεκτική ενότητα αντιθέτων. Η ποιότητα και η ποσότητα στον ένα πόλο θα επηρεάσει και τον δεύτερό και τούμπαλιν. Ενώ η άρση του ενός πόλου, οδηγεί στην άρση και του δεύτερου
Είναι ιστορικά διαβεβαιωμένο πως εξέγερση και επανάσταση για μακρόν δεν μπορεί να υπάρξει. Άρα η εξέγερση και η επανάσταση γρήγορα θα πρέπει να θεσμίσει το θετικό της πρόγραμμα. Και αυτό δεν είναι μια φιλοσοφική αφαίρεση αλλά πολύ πρακτικό.Πχ τι έμεινε ύστερα από τον Δεκέμβρη του 08,νομίζω πως ελάχιστα πράγματα. Τι αποτέλεσμα είχε αυτό; Τεράστιο και καταστροφικό για τα ανταγωνιστικά κινήματα. Γιατί αν ο Δεκέμβρης θέσμιζε ένα διευρυμένο και ισχυρό δίκτυο αντιεξουσιών, που θα ρίζωναν στο έδαφος του κοινωνικού ανταγωνισμού, τότε η σύγκρουση για τα μνημόνια θα είχε άλλη ποιότητα και ίσως αποτέλεσμα.
Η θέσμιση μιας εργατικής- λαϊκής αντιεξουσίας ή κοινωνικών αντιεξουσιών δεν φτάνουν να νικήσουν ένα πανίσχυρο και πανούργο καπιταλιστικό κράτος. Το τελευταίο θα πρέπει να καταστραφεί και στην θέση του να αναδυθεί ένα δημοκρατικά συγκροτημένο αντι-κράτος. Με βάση τις κοινότητες και τις κομμούνες των εργαζομένων και των ελεύθερων παραγώγων στην κατεύθυνση της παγκόσμιας κοινότητας των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών.
Έτσι νομίζω πως στο ζήτημα της διακυβέρνησης η προβληματική του Michael Hardt και του Toni Negri κινούνται σε μια σωστή κατεύθυνση, σε μια διαλεκτική κατεύθυνση, παρόλο που την αρνούνται. Σε αντίθεση με τον John Holloway που παρόλο που αποδέχεται την διαλεκτική, στέκεται μάλλον φοβικά, αρνούμενος την δυνατότητα και την αναγκαιότητα μιας επαναστατικής διακυβέρνησης.
Δ. ΑΡΓΥΡΟΣ
πηγή: gregor der grieche
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου