Από τη Σουηδία στην Χαλκιδική: Μα ποιος είναι ο παράδεισος της Κιρούνα; Του Ανδρέα Βασιλείου

Διάβασα με ενδιαφέρον το άρθρο του κ. Ψυχογιού στην Athens Voice, με τίτλο «Ιερισσός». Τα βασικά επιχειρήματα του για να προχωρήσει η επένδυση είναι τα εξής:

- οι κάτοικοι αντιδρούν ανάρμοστα και βίαια (θέμα που σχολιάζεται δεόντως από τους αναγνώστες της A.V. που κατάγονται από την περιοχή)

- υπάρχουν τοπικά και σκοτεινά συμφέροντα που πολεμούν την εταιρεία (σε αντίθεση με τους αγνούς σκοπούς της εταιρείας που στηρίχθηκε στις υπογραφές Πάχτα, Τσοχατζόπουλου και Παπακωνσταντίνου),

- οι Οικολόγοι Πράσινοι κόβουν τα δένδρα με κρατικό χρήμα (σε αντίθεση προφανώς με τα έντυπα του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, τα οποία φιλοξενούν επί χρόνια τα πονήματα του κ. Ψυχογιού και τα οποία ποτέ δεν πήραν κρατικό χρήμα ή δεν έκοψαν δενδράκι).

- η Κιρούνα της βόρειας Σουηδίας, ως πρότυπο ασφαλούς μεταλλουργίας και συνύπαρξης της με τον τουρισμό, ενώ εξήρε την συναινετική διάθεση των κατοίκων να μεταφερθεί τμήμα της πόλης. Μου φάνηκε λίγο τραβηγμένο κι αποφάσισα να το ψάξω. 

Η πόλη είναι το κέντρο μιας εξαιρετικά αραιοκατοικημένης περιοχής, όλος ο Δήμος της Κιρούνα με 22.794 κατοίκους έχει έκταση 20.715 τ.χλμ είναι ο μεγαλύτερος της Σουηδίας και κάποτε ήταν ο μεγαλύτερος στον κόσμο. Ενδεικτικά αναφέρω ότι ο Δήμος Αριστοτέλη στην Χαλκιδική έχει έκταση 739 τ.χλμ, ενώ ακόμα και όλη η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με τα 2 περίπου εκατομμύρια κατοίκους είναι μικρότερη, 18.811 τ.χλμ. Ο Δήμος της Κιρούνα έχει 6.000 λίμνες, εθνικά πάρκα και βέβαια ενδιαφέρουσα για επίσκεψη, αλλά δυσχερή για διαβίωση, γεωγραφική θέση στον Αρκτικό κύκλο. 

Εκτός της πόλης που δημιουργήθηκε για τις ανάγκες των μεταλλωρύχων, σε όλη αυτή την έκταση δεν έχουν απομείνει παρά ακόμα έξι οικισμοί ιθαγενών, με τον μεγαλύτερο να μην ξεπερνά τους 800 κατοίκους. Στην προσπάθεια της να κάνει ελκυστική την πόλη-έδρα των εργαζομένων της, η εταιρεία επένδυσε στις υποδομές της (π.χ. έχει το βορειότερο αεροδρόμιο στη Σουηδία) κάνοντας την έτσι το κέντρο όλης αυτής της τεράστιας περιοχής στην οποία υπάρχουν και οι τουριστικές δραστηριότητες.

Ο κος Ψυχογιός έφερε λοιπόν ως παράδειγμα συμβίωσης της μεταλλευτικής δραστηριότητας και του τουρισμού αυτή την πόλη. Προσπέρασε έτσι με αξιοπρόσεκτη ελαφρότητα όλα τα παραπάνω δεδομένα, δεν εξέτασε διαφορές όπως το ότι στην Κιρούνα εγκατέλειψαν τα ανοιχτά ορυχεία (τύπου Σκουριών) εδώ και μισό αιώνα, ότι εκεί μιλάμε για σιδηρομετάλλευμα, κι όχι χρυσό σε χαμηλή περιεκτικότητα, με εντελώς άλλη επεξεργασία, άλλα απόβλητα κλπ. Αναρωτήθηκα επίσης εάν συνέκρινε τον ελληνικό μεταλλευτικό κώδικα, της «εθνοσωτηρίου» με τον αντίστοιχο σουηδικό, το γενικότερο θεσμικό πλαίσιο, τους μηχανισμούς ελέγχου κλπ. Δεν χρειάζεται επίσης να απαριθμήσω τις προφανείς διαφορές της σουηδικής πόλης με την Χαλκιδική ως προς το κλίμα, την ιστορία, την τοπική οικονομία (στον Αρκτικό κύκλο δεν υπάρχει γεωργική παραγωγή ή μελισσοκομία για να πλήττονται, αλλά κι ο τουρισμός αντιμετωπίζει πρόβλημα όπως θα δούμε παρακάτω) τις οποίες ο συγγραφέας δεν φαίνεται να έλαβε υπόψη του. Τα παραπάνω στοιχεία είναι γνωστά ή βρίσκονται με μια αναζήτηση στο διαδίκτυο.

Επίσης ο καλός καθηγητής χρησιμοποίησε το παράδειγμα της συναίνεσης των κατοίκων για την μετακίνηση της πόλης με εξαιρετική προχειρότητα. Δεν γνωρίζω τι διαδικασίες διαβούλευσης ακολουθήθηκαν εκεί, γνωρίζω όμως από την καλή κι από την ανάποδη πώς έγινε η διαβούλευση στα καθ'ημάς, η οποία ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Δεν φαντάζομαι εκεί οι υπάλληλοι να έδερναν όσους διαφωνούσαν στην διαβούλευση, όπως συνέβη σε εμένα και άλλους, στην αντίστοιχη παρωδία διαδικασίας στην Χαλκιδική.

Επιτρέψτε μου να εικάσω ότι στην Κιρούνα απλά αποδέχθηκαν την μοίρα τους προκειμένου να προλάβουν το κακό που συνέβη σε μια άλλη κωμόπολη της βόρειας Σουηδίας, το Malmberget που αργοπεθαίνει εδώ και σαράντα χρόνια, μια πόλη στην οποία δεν έχουν απομείνει γυναίκες μεταξύ 20 και 45 χρόνων, ουσιαστικά, μια πόλη χωρίς οικογένειες. Κι εκεί οι κάτοικοι/μεταλλωρύχοι (μιλάμε για την ίδια εταιρεία, την LKAB) υπομένουν τα πάντα κι όπως αναφέρεται και σε σχετική ταινία, «πώς να δαγκώσουν το χέρι που τους ταΐζει;».

Αλλά και στην ίδια την Κιρούνα, οι συνθήκες ζωής είναι πολύ δύσκολες, έτσι, χάρη στους πολύ υψηλούς μισθούς (με Μ.Ο. περίπου 4.000 ευρώ μηνιαίως) η εταιρεία εξασφαλίζει την παρουσία εργαζομένων που εγκαθίστανται εκεί για λίγα χρόνια και μόλις συμπληρώσουν κάποια χρήματα εγκαταλείπουν την περιοχή. Όπως λέει κι ο εκπρόσωπος της εταιρείας Άντερς Λίντμπεργκ "είναι εύκολο να φέρεις κάποιον να δουλέψει εδώ για λίγα χρόνια για τα λεφτά. Η πρόκληση είναι να τον κάνεις να χτίσει την ζωή του εδώ". Αυτοί λοιπόν είναι οι εφήμεροι κάτοικοι της Κιρούνα, που δεν έχουν αντίρρηση στη μετακίνηση της πόλης. Μάλιστα στον σημερινό σχεδιασμό προβλέπεται νέα μετακίνηση της μέσα στα επόμενα 100 χρόνια. Αναρωτιέμαι εάν έτσι ονειρεύεται και τους κατοίκους της Ιερισσού.
Και οι γηγενείς της Κιρούνα θα αναρωτηθεί κανείς; Τι θέση παίρνουν απέναντι στην έκρηξη της μεταλλουργίας στις περιοχές τους οι ολιγάριθμοι, μετά από τόση "ανάπτυξη", ντόπιοι Saami; Οι τοπικές τους κοινότητες αντιδρούν κι έχουν φτάσει μέχρι την διαμαρτυρία στον ΟΗΕ για παραβίαση διεθνών συμβάσεων για τα δικαιώματα τους στις περιοχές τους και για την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Οι άνθρωποι του τουρισμού επίσης τι λένε; Φυσικά  διαμαρτύρονται, κάνοντας ακόμα και την Δήμαρχο να μιλάει για ανάγκη να στραφεί η πόλη στον τουρισμό και να αμφισβητεί τις θέσεις εργασίας που υπόσχεται η εταιρεία. Ακόμα και το σωματείο των μεταλλωρύχων, το Gruvtolvan  αντιδράει στην επέκταση των στοών σε κάποια βουνά της περιοχής.

Και οι υπόλοιποι Σουηδοί; Αυτοί θα βρίσκονται στην Στοκχόλμη στις 20 Απριλίου για να διαμαρτυρηθούν για την έκρηξη της μεταλλουργίας στην χώρα. Σύνθημα τους: «Εάν δεν μπορούμε εμείς στην Σουηδία να προστατέψουμε το περιβάλλον και τους τοπικούς πληθυσμούς, ποιος θα το κάνει;».

Συμπληρώνω... οι Έλληνες;

Ανδρέας Βασιλείου

Οικολόγος Πράσινος και κατά τον κ. Ψυχογιό, χρήσιμος ηλίθιος.

Υ.Γ Στην επόμενη επίσκεψη του στα ορυχεία του βορρά της Σκανδιναβίας, του προτείνω να επισκεφτεί την Talvivaara της γειτονικής Φινλανδίας, που αποτελούσε ένα από τα προηγούμενα πρότυπα ασφαλούς μεταλλουργίας κατά τους υποστηρικτές της επένδυσης στην Χαλκιδική, μέχρι τα τέλη του περασμένου έτους που η «ασφαλής μεταλλουργία» προκάλεσε ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά ατυχήματα, με διαρροή τοξικών και ραδιενεργών αποβλήτων.

Υ.Γ.2 Προσωπικά αμφιβάλλω για το εάν βρήκε την Πράσινη Πολιτική σε stand, καθώς τότε εύκολα θα διαπίστωνε ότι η εφημερίδα χρησιμοποιεί ανακυκλωμένο χαρτί. Εάν θέλει πάντως, σε ηλεκτρονική μορφή, του προτείνω να διαβάσει εδώ συνολικά για τις δεκάδες παρεμβάσεις των Οικολόγων Πράσινων για τις εξορύξεις χρυσού, όπως και ειδικότερα την κριτική για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Όρων, η οποία δεν έχει απαντηθεί, όπως και πολλών άλλων, π.χ. την τοποθέτηση των συναδέλφων του καθηγητών του ΑΠΘ, την οποία επίσης, προσπερνάει.
* Ευχαριστώ το tvxs.gr για την φιλοξενία του άρθρου, καθώς η Athens Voice, που φιλοξένησε το άρθρο του κ. Ψυχογιού, αρνήθηκε να το δημοσιεύσει, χωρίς κάποια αιτιολογία.

 

πηγή: tvxs