της Βάλιας Μπαζού
Tο τελευταίο διάστηµα «βοµβαρδιζόµαστε» µε µελέτες, εκθέσεις και δηλώσεις για τις γιγαντιαίες ποσότητες υδρογονανθράκων - πετρελαίου και φυσικού αερίου - που «κρύβονται» στην ελληνική επικράτεια.
Έτσι, το «δόγµα» της πρώτης µνηµονιακής κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου, ότι η χώρα θα γίνει «η ∆ανία του Νότου» στηριζόµενη στην «πράσινη» ανάπτυξη, έδωσε τη θέση του στο δόγµα της τρίτης µνηµονιακής κυβέρνησης, που παίζει τα ρέστα της προσπαθώντας να πείσει εαυτόν και αλλήλους ότι η Ελλάδα θα γίνει «η Σαουδική Αραβία της Ευρώπης».
Το αποτέλεσµα της επικοινωνιακής «καταιγίδας» είναι ότι στην κοινή γνώµη έχει εδραιωθεί η βεβαιότητα ότι η Ελλάδα θα «πνιγεί» - µε την καλή έννοια βεβαίως βεβαίως - στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και µε τα πετροευρώ θα µπορέσει να ξεχρεώσει τους δανειστές, να ανακάµψει οικονοµικά και να βγει από τον φαύλο κύκλο της µιζέριας και της υπανάπτυξης. Μόνο που ο «βοµβαρδισµός» της κοινής γνώµης έχει στηριχθεί σε τρία τρικ και συγκεκριµένα:
1 Η επικοινωνιακή «καταιγίδα» στηρίζεται κατά βάση σε εκθέσεις επιστηµόνων, οι οποίες, όµως, ερµηνεύονται µε ιδιότυπο τρόπο, αποκρύπτοντας τις περισσότερες φορές από τους πολίτες ότι πρόκειται για εκτιµήσεις και όχι για βεβαιωµένα στοιχεία και µάλιστα για εκτιµήσεις που οι ίδιοι οι επιστήµονες θεωρούν ότι έχουν περιθώριο λάθους έως και 50%!
2 Οι εκτιµήσεις των επιστηµόνων στη συνέχεια κοστολογούνται µε αυθαίρετο τρόπο, µε αποτέλεσµα τα δισεκατοµµύρια και τα τρισεκατοµµύρια που αιωρούνται να αποτελούν ισχυρή βάση για την ανάπτυξη αστικών µύθων αλλά και θεωριών συνωµοσίας για τον αµύθητο πλούτο υδρογονανθράκων που υπάρχει στην Ελλάδα.
Με βάση την αυθαίρετη κοστολόγηση που γίνεται, τη σκυτάλη παίρνουν στη συνέχεια πολιτικοί, οι οποίοι στον αγώνα τους να συνδέσουν το όνοµά τους µε το ελληνικό «Ελ Ντοράντο» έχουν φτάσει στο σηµείο όχι µόνο να κάνουν δηλώσεις -προβλέψεις για τα αµύθητα ποσά που θα εισρεύσουν στο δηµόσιο ταµείο, αλλά µοιράζουν και δισεκατοµµύρια στις τοπικές κοινωνίες.
Για παράδειγµα, ο πρώην υφυπουργός Ενέργειας Γιάννης Μανιάτης µε συνέντευξή του στην εφηµερίδα «Επενδυτής», στις 15 ∆εκεµβρίου του 2012, δήλωνε ότι τα δηµόσια έσοδα από τους υδρογονάνθρακες εκτιµώνται µε τα µέχρι σήµερα διαθέσιµα στοιχεία σε 150 δισ. ευρώ για τα επόµενα 30 χρόνια. Λίγους µήνες πριν, µάλιστα, και συγκεκριµένα στις 20 Απριλίου του 2012, ο ίδιος πολιτικός, µιλώντας σε ηµερίδα της Ακαδηµίας Αθηνών για την έρευνα και εκµετάλλευση υδρογονανθράκων, «µοίραζε» και χρήµατα στην τοπική κοινωνία, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι το ποσό που αναλογεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση από την εκµετάλλευση ενός µόνο κοιτάσµατος, στον Πατραϊκό Κόλπο, που εκτιµάται σε 200 εκατ. βαρέλια, θα είναι 2 δισ. ευρώ σε βάθος 20ετίας. ∆ηλαδή, όπως ανέφερε, διπλάσιο από τα κονδύλια των Περιφερειακών Προγραµµάτων του ΕΣΠΑ (δηµόσια δαπάνη) για Πελοπόννησο, Ιόνιο και ∆υτική Ελλάδα.
3 Παρουσιάζεται ένα θολό χρονοδιάγραµµα µε αποτέλεσµα στην κοινή γνώµη να έχει εδραιωθεί η λανθασµένη εντύπωση ότι οι έρευνες βρίσκονται στο παρά πέντε της εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου, αφού εντέχνως και πάλι αποκρύπτεται ότι εάν όλα πάνε κατ’ ευχήν και πράγµατι εντοπιστούν κοιτάσµατα αξιοποιήσιµα και βέβαια δεν υπάρξουν καθυστερήσεις, η εξόρυξη και η εισροή πόρων στο δηµόσιο ταµείο θα αρχίσει το 2024 µε 2026, δηλαδή σε 11 µε 13 χρόνια από σήµερα!
Εν ολίγοις, το µόνο σίγουρο σήµερα, όσον αφορά τον πλούτο µας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, είναι ότι πραγµατοποιούνται σεισµικές έρευνες από τη νορβηγική εταιρεία PGS µε το πλοίο της Nordic Exprorer στο Ιόνιο και στη συνέχεια σε θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης.
Το «Πράσινο Ποντίκι» σε µια προσπάθεια να κατανοήσει τι πραγµατικά συµβαίνει µε τους υδρογονάνθρακες στη χώρα µας ζήτησε τη βοήθεια του δρος Βασίλη Καρκούλια, προέδρου του Ελληνικού Ινστιτούτου Υδρογονανθράκων, και του διευθυντή του ελληνικού γραφείου της Greenpeace Νίκου Χαραλαµπίδη.
Μπορούµε να γνωρίζουµε τα αποθέµατα υδρογονανθράκων;
Σύµφωνα µε έκθεση επιστηµόνων που παραδόθηκε στον πρωθυπουργό και είδε το φως της δηµοσιότητας, µόνο τα κοιτάσµατα φυσικού αερίου νότια της Κρήτης θα µπορούσαν να αποφέρουν δηµόσια έσοδα ύψους 270 δισ. ευρώ, ενώ σε περίπτωση που εντοπιστεί και πετρέλαιο, το όφελος ενδέχεται να ανέλθει στα 1,3 τρισ. ευρώ!
Παράλληλα, δυο εκθέσεις που παρουσιάστηκαν από την Deutsche Bank εκτιµούν την αξία των κοιτασµάτων φυσικού αερίου νότια της Κρήτης σε 427 δισ. ευρώ.
Είναι, όµως, τόσο εύκολο να υπολογιστούν οι ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου που διαθέτει η Ελλάδα; Ο δρ Βασίλης Καρκούλιας, πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Υδρογονανθράκων, είναι κατηγορηµατικός: «Μέχρι αυτή τη στιγµή και χωρίς έρευνα, δεν µπορεί να γίνει καµιά ποσοτική ή ποιοτική εκτίµηση κοιτάσµατος, ούτε καν να αποδειχθεί ότι υπάρχουν αυτά σε συγκεκριµένο χώρο, δηλαδή γεωλογικούς σχηµατισµούς, άρα δεν γνωρίζουµε αν αυτά είναι εκµεταλλεύσιµα. Αναλογικές γεωλογικές στατιστικές θα µπορούσαν να εφαρµοστούν υπό συγκεκριµένες προϋποθέσεις και εφ’ όσον υπάρχουν παρόµοιες γεωλογικές συνθήκες.
Άρα δεν είµαστε ακόµη σε θέση να εκτιµήσουµε τα κοιτάσµατα υδρογονανθράκων στον ελληνικό χώρο. Σίγουρα υπάρχουν τα ενεργά πετρελαϊκά συστήµατα (µητρικό πέτρωµα - πέτρωµα µε πορώδες και διαπερατότητα που επιτρέπουν την αποθήκευση και τη µετανάστευση των υδρογονανθράκων και πέτρωµα -κάλυµµα). Εποµένως χρειάζονται γεωλογικές - γεωφυσικές µελέτες, γεωτρήσεις και δοκιµές παραγωγής για τον ακριβή προσδιορισµό των χαρακτηριστικών του κοιτάσµατος». Εν ολίγοις, καµιά ποσοτική ή ποιοτική εκτίµηση δεν µπορεί να γίνει εάν δεν προηγηθούν:
♦ Γεωλογική έρευνα.
♦ Σεισµική έρευνα, ερµηνεία κ.λπ.
♦ Γεωτρήσεις, δοκιµές παραγωγής και ανακήρυξη κοιτάσµατος.
♦ Τεχνικο-οικονοµική ανάλυση των δεδοµένων έπειτα από περισσότερες γεωτρήσεις για εµπορευσιµότητα του κοιτάσµατος.
Όλα τα παραπάνω δεν έχουν πραγµατοποιηθεί µέχρι σήµερα σε περιοχές νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο, πλην - εν µέρει - του Κατάκολου.
Όσον αφορά την έκθεση της Deutsche Bank , προκύπτει, όπως μας επισήμανε ο κ. Καρκούλιας, ότι πρόκειται για τη μελέτη που είχε κάνει ο L. Brunetton, καθώς και τις απόψεις και άλλων επιστημόνων που έχουν δημοσιευτεί (pytheas report).
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace Νίκος Χαραλαμπίδης, ο οποίος μας επισήμανε το παράδοξο ότι «η μετατροπή της Ελλάδας από καταβόθρα ενέργειας σε ενεργειακό Ελ Ντοράντο έγινε σχεδόν εν μια νυκτί. “Μάθαμε” ότι είμαστε πλούσιοι και κάποιοι μας το κρύβουν, “μάθαμε” ότι τα υπάρχοντα αποθέματα θα καλύψουν μεγάλο μέρος των ενεργειακών μας αναγκών και θα αποτελέσουν μεγάλο μέρος της λύσης στην οικονομική κρίση».
Ο κ. Χαραλαμπίδης επισημαίνει ακόμα ότι «τον ίδιο πετρελαϊκό οργασμό είχαμε ξαναζήσει την περίοδο 1996 - 2000. Τότε, ύστερα από τα σεισμικά τεστ, οι εταιρείες αποχώρησαν άπρακτες», ενώ στην ερώτηση όσον αφορά τον «βομβαρδισμό» που δέχεται η κοινή γνώμη και στο κατά πόσο είμαστε πράγματι σε θέση να γνωρίζουμε τον «πλούτο» που διαθέτει η χώρα ή ακολουθείται η τακτική των «πυροτεχνημάτων», ο διευθυντής της Greenpeace απαντά: «Και για όλα αυτά ένας πρώην καθηγητής και ένας πρώην υπουργός ανακυκλώνονται ως αποκλειστικές πηγές πληροφόρησης και δεδομένων!».
Πότε θα γίνουν ερευνητικές γεωτρήσεις και πότε παραγωγικές;
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ελληνικού Ινστιτούτου Υδρογονανθράκων δρα Βασίλη Καρκούλια, ο γρηγορότερος δυνατός χρόνος που μπορούν να αρχίσουν οι γεωτρήσεις είναι:
1. Με τη διαδικασία του open door (Ήπειρος, Πατραϊκός) το 2016 -2017 και για το Κατάκολο το 2015 - 2016.
Και αυτό γιατί, όπως επισημαίνει, κατά την πρώτη φάση των ερευνών προβλέπονται διάρκειες για μεν το Κατάκολο δυο χρόνια και για την Ήπειρο και τον Πατραϊκό τρία χρόνια, στα οποία θα γίνουν επιπρόσθετες σεισμικές έρευνες και μελέτες. Συνήθως οι γεωτρήσεις πραγματοποιούνται μετά το τέλος αυτής της περιόδου, αφού συνεκτιμηθούν και ερμηνευθούν όλα τα υπάρχοντα στοιχεία. Σημειώνουμε ότι σε αυτήν τη φάση προβλέπονται διαπραγματεύσεις μεταξύ του υπουργείου και των υποψήφιων αναδόχων για τις περιοχές αυτές.
2. Με τη διαδικασία των σεισμικών μη αποκλειστικής χρήσης (non exclusive seismics ) που εκτελούνται αυτή τη στιγμή στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης από τη νορβηγική εταιρεία PGS, βάσει σύµβασης την οποία δεν γνωρίζουµε (δηλαδή είναι άγνωστο αν δεσµεύονται χρονικά και πόσο οι περιοχές των ερευνών), η έναρξη των γεωτρήσεων τοποθετείται µεταξύ 2017 - 2019.
Όσον αφορά τις παραγωγικές γεωτρήσεις, ο κ. Καρκούλιας επισηµαίνει ότι «η περιχάραξη του κοιτάσµατος - αν ανακαλυφθεί - χρειάζεται τρεις έως τέσσερις γεωτρήσεις, οι οποίες µπορούν να πραγµατοποιηθούν σε διάστηµα δύο έως τριών ετών (ανάλογα µε το βάθος της θάλασσας και φυσικά µε το βάθος των γεωτρήσεων). Επίσης πρέπει να σηµειώσουµε ότι χρειάζονται τέσσερα µέχρι επτά χρόνια για την ανάπτυξη του κοιτάσµατος και την παραγωγή των υδρογονανθράκων (εξαρτάται αν είναι θάλασσα ή ξηρά)».
Εν ολίγοις, µετά το 2017 - 2019 θα ξεκινήσουν οι γεωτρήσεις, ύστερα από δυο µε τρία χρόνια θα γίνει η λεγόµενη περιχαράκωση και ο προσδιορισµός των χαρακτηριστικών των κοιτασµάτων και κατόπιν, έπειτα από τέσσερα µε εφτά χρόνια, η ανάπτυξη µέσα από παραγωγικές γεωτρήσεις, εγκατάσταση εξεδρών και δικτύων µεταφοράς.
Ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace Νίκος Χαραλαµπίδης υπογραµµίζει ότι όλο αυτό το διάστηµα που η χώρα διέπεται από τον «πυρετό» του πετρελαίου «πέρασε στα ψιλά το γεγονός ότι τρυπάνι θα µπορέσει να µπει σε µερικά χρόνια (και µέχρι τότε θα έχουµε άπειρο περιθώριο για εκτιµήσεις και παραφιλολογία) και το πρώτο βαρέλι πετρελαίου (εφόσον αυτό υπάρχει, είναι οικονοµικά αξιοποιήσιµο και τελικά υπάρξει επενδυτικό ενδιαφέρον) δεν πρόκειται να δει το φως της ηµέρας σε λιγότερο από 7 - 10 χρόνια».
Για την εκµετάλλευση των υδρογονανθράκων είναι απαραίτητη η Αποκλειστική Οικονοµική Ζώνη;
Όπως υπογραµµίζει ο πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Υδρογονανθράκων: «Σε περιοχές έξω από τα έξι µίλια καθώς και σε διεθνή ύδατα δεν µπορεί να γίνει εκµετάλλευση αν δεν εξασφαλιστεί η εθνική κυριαρχία. Χρειάζεται ανακήρυξη-οριοθέτηση της ΑΟΖ ή/και συµφωνία καθορισµού ορίων µε γειτονικά κράτη όπως π.χ. Ιταλία για το Ιόνιο ή Αλβανία βορειότερα ή και ενδεχοµένως ορισµός της υφαλοκρηπίδας µε την οριοθέτηση είτε της ΑΟΖ είτε της υφαλοκρηπίδας µε τα γειτονικά κράτη».
Το κρίσιµο, δηλαδή, σηµείο δεν είναι η ανακήρυξη ΑΟΖ ή υφαλοκρηπίδας, αλλά η οριοθέτησή τους, αφού η διαδικασία και µόνον της ανακήρυξης δεν συµβάλλει σε τίποτα.
Για παράδειγµα, η Κύπρος προχώρησε στις έρευνες για υδρογονάνθρακες µετά τις συµφωνίες για την οριοθέτηση της ΑΟΖ που υπέγραψε µε την Αίγυπτο, τον Λίβανο και το Ισραήλ.
Προστασία δηµόσιας υγείας και περιβάλλοντος
H συζήτηση για την «πετρελαιοπαραγωγό» Ελλάδα γίνεται µε τρόπο ώστε ακόµα και όσοι θέτουν ερωτήµατα για την ασφάλεια του περιβάλλοντος, της δηµόσιας υγείας αλλά και της ίδιας της οικονοµίας, να θεωρούνται αναχρονιστικοί και «εχθροί» της ανάπτυξης, ενώ προβάλλεται η εικόνα ότι πρόκειται για «ακίνδυνες» επενδύσεις. Και όλα αυτά την ώρα που οι έρευνες και οι σχεδιαζόµενες γεωτρήσεις γίνονται σε περιοχές υψίστης τουριστικής αξίας για τη χώρα.
Όπως µας επεσήµανε ο Νίκος Χαραλαµπίδης, «η ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, της δηµόσιας υγείας αλλά και της πιο βαριάς εθνικής βιοµηχανίας (του τουρισµού) απουσιάζει. Όποιος τολµήσει να παρουσιάσει κάποιο προβληµατισµό αντιµετωπίζεται περίπου ως προδότης. Υπενθυµίζω ότι, ως χώρα, σταθήκαµε ανεπαρκείς να αντιµετωπίσουµε µια πολύ µικρή διαρροή πετρελαίου, µέρα µεσηµέρι, µε απόλυτη άπνοια και λίγα µόλις µέτρα από την ακτή («Sea Diamond » - Καλδέρα Σαντορίνης). Αναρωτιέµαι µε ποιο µαγικό τρόπο σκοπεύουµε να αντιµετωπίσουµε τυχόν σοβαρό περιστατικό πετρελαϊκής διαρροής µεσοπέλαγα, µε δυσµενείς καιρικές συνθήκες».
Ο διευθυντής της Greenpeace υπενθυµίζει ότι η αντιµετώπιση της πετρελαιοκηλίδας στον Κόλπο του Μεξικού κινητοποίησε µερικές χιλιάδες σκάφη, είχε κόστος δισεκατοµµυρίων και τραγικές επιπτώσεις σε αλιεία και τουρισµό. «Στη δική µας περίπτωση ποιος θα αντέξει και ποιος θα πληρώσει τυχόν ζηµιά στην τουριστική βιοµηχανία;» υπογραµµίζει.
Την ανάγκη βελτίωσης της νοµοθεσίας για το περιβάλλον επεσήµανε και ο δρ Βασίλης Καρκούλιας στην ερώτησή µας για τα θεσµικά βήµατα που πρέπει να γίνουν προκειµένου η χώρα να προετοιµαστεί καλύτερα για την αξιοποίηση του ενδεχόµενου πλούτου υδρογονανθράκων που διαθέτει. Η ενίσχυση της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας θεωρείται κρίσιµη από το Ελληνικό Ινστιτούτο Υδρογονανθράκων, µαζί µε τη βελτίωση και προσαρµογή της νοµοθεσίας για την έρευνα, τον προσδιορισµό των ορίων και τη χάραξη νέων µεγάλων οικοπέδων (blocks), καθώς και τον προσδιορισµό ενδεχοµένων και γεωλογικών στόχων.
Επισηµαίνεται ότι η ισχυρή περιβαλλοντική θωράκιση είναι αναγκαία κατά τη διάρκεια τόσο των ερευνών όσο βέβαια και της ενδεχόµενης εκµετάλλευσης κοιτασµάτων. Αυτό συνεπάγεται µεταξύ άλλων και την εκπόνηση ειδικών σχεδίων για την αντιµετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που θα µπορούν να περιορίσουν κατά το δυνατόν τις επιπτώσεις στον χερσαίο και θαλάσσιο χώρο και βέβαια τις δραµατικές επιπτώσεις στον τουρισµό και την οικονοµία των περιοχών.
Είναι χαρακτηριστικό, πάντως, ότι το ΥΠΕΚΑ αντιµετώπισε µε περισσή λοιδορία και ειρωνεία τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τον ευρωβουλευτή Κρίτωνα Αρσένη, που επεσήµαναν ότι οι σεισµικές έρευνες στο Ιόνιο ξεκίνησαν σε πολύ σηµαντική περιοχή για τους φυσητήρες της Μεσογείου, γεγονός που παραβιάζει κατάφωρα την απόφαση 4.17 της ACCOBAMS, που ζητά να µην γίνονται τέτοιες έρευνες σε «key areas » για τα κητώδη. Παράλληλα, σηµείωναν, το νορβηγικό πλοίο που κάνει τις έρευνες δεν είχε φροντίσει να βρίσκονται, όπως απαιτείται, επτά παρατηρητές θαλάσσιων θηλαστικών.
Το ΥΠ ΕΚΑ τελικά έκοψε τις ειρωνείες όταν του… τράβηξε το αυτί ο επίτροπος Περιβάλλοντος Γιάνες Ποτόσνικ, ο οποίος απαντώντας σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ Κρίτωνα Αρσένη επεσήµανε ότι η Κοµισιόν θα ζητήσει διευκρινίσεις από την ελληνική κυβέρνηση, υπογραµµίζοντας ότι «η υποθαλάσσια ηχορρύπανση από τις σεισµικές έρευνες ενδέχεται να ασκεί σηµαντική πίεση στο θαλάσσιο περιβάλλον, και συγκεκριµένα στα κητοειδή, τα οποία», όπως τονίζει, «είναι αυστηρά προστατευόµενα είδη από την ευρωπαϊκή νοµοθεσία». Ο επίτροπος Περιβάλλοντος ανέφερε επίσης ότι σε περίπτωση µη συµµόρφωσης της Ελλάδας η Επιτροπή θα λάβει τα δέοντα µέτρα, σύµφωνα µε τη συνθήκη της Ε.Ε.
πηγή: Το ποντίκι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου